Παραδοσιακές Σχολές vs. Αγνοημένοι Τομείς του Μέλλοντος

Οι Προτιμήσεις των Υποψηφίων για τα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα: Παραδοσιακές Σχολές vs. Αγνοημένοι Τομείς του Μέλλοντος  

Εισαγωγή  

Στην Ελλάδα, οι επιλογές των υποψηφίων για τις ανώτατες σπουδές χαρακτηρίζονται από έντονη συγκέντρωση σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η Ιατρική, η Νομική, οι Παιδαγωγικές Σχολές, και τα Πολυτεχνεία. Αντίθετα, σχολές όπως η Πληροφορική, οι Σπουδές Βιώσιμης Ανάπτυξης, ή η Σχολή Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής φαίνεται να βρίσκονται στο περιθώριο. Αυτό το φαινόμενο αντικατοπτρίζει βαθύτερες κοινωνικοοικονομικές δυναμικές, πολιτισμικές προκαταλήψεις, και ελλείψεις στο σύστημα επαγγελματικού προσανατολισμού.

Σε αυτό το άρθρο, εξετάζουμε τους λόγους πίσω από αυτές τις προτιμήσεις και τον ρόλο της καθοδήγησης στη διαμόρφωσή τους.

Κοινωνικοπολιτισμικές Προκαταλήψεις και η Πίεση της Κοινωνικής Αναγνώρισης. 

Η ελληνική κοινωνία ιεραρχεί τα επαγγέλματα βάσει κριτηρίων κύρους και σταθερότητας. Οι γιατροί, οι δικηγόροι, και οι μηχανικοί απολαμβάνουν υψηλό κύρος λόγω ιστορικής συνέχειας και αντίληψης για κοινωνική συμβολή.

Οι οικογένειες συχνά πιέζουν τους νέους να επιλέξουν αυτές τις κατευθύνσεις, θεωρώντας τις "ασφαλείς" και κοινωνικά αποδεκτές.  

Αντίθετα, τομείς όπως η Πληροφορική ή οι Επιστήμες Περιβάλλοντος συνδέονται με αβεβαιότητα, είτε λόγω έλλειψης ενημέρωσης για τις επαγγελματικές δυνατότητες τους, είτε λόγω στερεοτύπων (π.χ., "ο προγραμματιστής δουλεύει μόνος με υπολογιστές").

Η Σχολή Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων, παρά τη σημασία της στη βιώσιμη ανάπτυξη, αντιμετωπίζεται συχνά ως "εξειδικευμένη" ή "αγροτική", χωρίς να αναγνωρίζεται η στρατηγική της αξία σε έναν κόσμο που αντιμετωπίζει κλιματικές αλλαγές.

Οικονομικοί Παράγοντες και η Σκιώδης Μνήμη της Κρίσης.  

Η οικονομική κρίση (2010-2018) έριξε σκιά στις επαγγελματικές επιλογές.

Οι νέοι προτιμούν καριέρες με ιστορικό σταθερότητας, όπως η Δημόσια Διοίκηση ή η Εκπαίδευση, παρά τομείς που απαιτούν καινοτομία.

Παράλληλα, υπάρχει παρανόηση για την αγορά εργασίας: πολλοί πιστεύουν ότι οι τομείς Τεχνολογίας απαιτούν μετανάστευση, ενώ οι θέσεις σε περιβαλλοντικές επιστήμες είναι περιορισμένες.  

Στην πραγματικότητα, η παγκόσμια ζήτηση για ψηφιακές δεξιότητες και πράσινες τεχνολογίες αυξάνεται ραγδαία. Ωστόσο, στην Ελλάδα, η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα σε αυτούς τους κλάδους είναι αργή, ενώ η δημόσια απασχόληση παραμένει ελκυστική λόγω κρατικών διαγωνισμών.

Το Σύστημα Εκπαίδευσης και οι Πανελλαδικές Εξετάσεις  

Το εκπαιδευτικό σύστημα εστιάζει στην προετοιμασία για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, με έμφαση σε θετικές επιστήμες και ανθρωπιστικές σπουδές.

Δεν υπάρχει χρόνος για εξοικείωση με σύγχρονους τομείς, όπως η Ρομποτική ή η Αειφορία.

Επιπλέον, οι σχολές με υψηλές βάσεις εισαγωγής (π.χ., Ιατρική) γίνονται αυτόματα "πόλος έλξης", καθώς τα υψηλά κριτήρια εισόδου συσχετίζονται με κοινωνική επιτυχία.  

Οι σχολές με χαμηλότερα βάση, ακόμη κι αν προσφέρουν ποιοτική εκπαίδευση, θεωρούνται "δεύτερης επιλογής".

Για παράδειγμα, η Σχολή Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων συχνά αγνοείται, παρότι συνδυάζει τεχνολογικές και οικολογικές γνώσεις κρίσιμες για την ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας.

Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός στα σχολεία. 

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός στα σχολεία συχνά περιορίζεται σε γενικές συμβουλές ή τεστ προσωπικότητας, χωρίς επαφή με την πραγματικότητα της αγοράς εργασίας. Οι μαθητές δεν ενημερώνονται για αναδυόμενους κλάδους, τις απαιτήσεις τους, ή τα εισοδηματικά περιθώρια.  

Μια αποτελεσματική καθοδήγηση θα έπρεπε να περιλαμβάνει:  

- Συνεργασίες με Επιχειρήσεις: Επισκέψεις σε εταιρείες τεχνολογίας ή περιβαλλοντικών οργανισμών.  

- Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών: Διδάσκοντας τους καθηγητές να αναγνωρίζουν ευκαιρίες πέρα από τα παραδοσιακά μοντέλα.  

- Ψηφιακά Εργαλεία: Πλατφόρμες με πληροφορίες για αγορά εργασίας και επιτυχημένες καριέρες σε μη συμβατικούς τομείς.  

Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός

Ο σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού βοηθά τον νέο :  

1. Να Κατανοήσει τις Αντικειμενικές Πραγματικότητες:  

   - Ποια επαγγέλματα έχουν ζήτηση στην αγορά;  

   - Ποιες σπουδές απαιτούν υψηλό κόστος ή χρόνο;  

   - Πώς συνδυάζονται τα ενδιαφέροντά του με τις δεξιότητές του;  

2. Να Προσδιορίσει Προτεραιότητες:  

   - Τι τον κάνει πραγματικά ευτυχισμένο; Χρήμα, δημιουργικότητα, κοινωνική επίδραση;  

   - Είναι διατεθειμένος να μεταναστεύσει ή να εργαστεί remote;  

3. Να Αποκτήσει Εργαλεία Αξιολόγησης:  

   - Επαγγελματικά τεστ (π.χ., Holland Code) για να εντοπίσει το επαγγελματικό του προφίλ.  

Η Ελληνική Αγορά Εργασίας: Αντιφατικές Πραγματικότητες.  

Παρά τον υψηλό ανταγωνισμό σε παραδοσιακούς κλάδους, πολλοί πτυχιούχοι αντιμετωπίζουν ανεργία ή υποαπασχόληση. Αντίθετα, τομείς όπως η Πληροφορική έχουν αυξανόμενη ζήτηση, αλλά ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας δυσκολεύεται να απορροφήσει επαγγελματίες λόγω περιορισμένων επενδύσεων.  

Για τις σχολές βιώσιμης ανάπτυξης, η έλλειψη υποδομών και χρηματοδότησης περιορίζει τις δυνατότητες. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί πράσινες επενδύσεις, γεγονός που θα μπορούσε να αλλάξει το τοπίο εάν γίνει αντιληπτό από τους νέους.

Παράδειγμα: Η Σχολή Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων  

Αυτή η σχολή, με αντικείμενο τη βιώσιμη γεωργία και τη διαχείριση φυσικών πόρων, αντιμετωπίζει χαμηλή δημοτικότητα λόγω:  

- Προσόντα Εισαγωγής: Συχνά χαμηλά βάση, που την καθιστούν "εφεδρική" επιλογή.  

- Έλλειψη Ευαισθητοποίησης: Οι μαθητές δεν γνωρίζουν ότι οι απόφοιτοι εργάζονται σε θέσεις όπως η διαχείριση υδάτινων πόρων ή η αγροτική τεχνολογία.  

- Στερεότυπα: Η σύνδεση με τη γεωργία θεωρείται "παρωχημένη", παρά την κρισιμότητά της στη διασφάλιση τροφίμων.  

 Συμπέρασμα  

Οι προτιμήσεις των υποψηφίων στην Ελλάδα δεν είναι απλώς μια προσωπική επιλογή, αλλά αποτέλεσμα συστημικών παραγόντων. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός μπορεί να γίνει κρίσιμο εργαλείο για την αλλαγή αυτών των τάσεων, εφόσον ενσωματώσει σύγχρονες ανάγκες και παγκόσμιες τάσεις.

Μόνο μέσα από μια ολιστική προσέγγιση—εκπαίδευση, ενημέρωση, και οικονομικές προτροπές—η ελληνική κοινωνία θα μπορέσει να αναγνωρίσει την αξία όλων των επαγγελμάτων, παράγοντας μια δυναμική και προσαρμοστική εργατική δύναμη.